Lista stranih popularnih pesama o raznim psihološkim fenomenima ili onih koje su dobar primer određenih konstrukata. U pitanju je Top 10, inače bi lista bila beskrajna… Ovo su, po nama, neke od najzanimljivijih. Klik na ime pesme vodi vas na YouTube gde možete direktno i pažljivije da poslušate.
1. “Lithium” – Nirvana.
Sam naslov pesme upućuje delimično i na njeno značenje. Litijum je antidepresiv koji se često prepisuje ljudima koji pate od bipolarnog poremećaja. Sam autor pesme i pevač Nirvane, Kurt Cobain, počinio je samoubistvo nakon više godina zavisnosti od heroina. Sumnja se, mada nikada nije potvrđeno, da je i on bolovao od bipolarnog poremećaja. U jednom intervjuu je rekao: “The story is about a guy who lost his girlfriend, I can’t decide what caused her to die, let’s say she died of AIDS or a car accident or something, and he’s going around brooding and he turned to religion as a last resort to keep himself alive. To keep him from suicide.” Međutim, po nekim analizama tekst pesme pre se odnosi na bipolarni poremećaj. U stihovima “I like it. I’m not gonna crack. I miss you. I’m not gonna crack. I love you. I’m not gonna crack. I kill you. I’m not gonna crack” kao da se autor nalazi u maničnoj fazi, u kojoj misli lete bez pause i reda (racing thoughts).
2. “The Ballad of Sigmund Freud” – Chad Mitchell Trio
Chad Mitchell Trio bili su američka vokalna grupa koja je popularnost stekla u šezdesetim godinama prošlog veka. Izvodili su, pored tradicionalnih folk pesama, i svoje kompozicije, koje su bile specifične po tome što nisu uopšte bile suptilne već su otvoreno kritikovale pojave poput hladnog rata, rata u Vijetnamu, pokreta građanskih prava. Tekst njihove pesme The ballad of Sigmund Freud govori sam za sebe i preporučujemo da ga u celini pročitate:
Well, it started in Vienna not so many years ago
When not enough folks were getting sick
A starving young physician tried to better his position
By discovering what made his patients tick
He forgot about sterosis and invented the psychosis
And a hundred ways that sex could be enjoyed
He adopted as his credo “down repression of libido!
3. “Bitch” – the Rolling Stones
Ova pesma o fatalanoj privlačnosti interesantna je jer se u njoj pominje Pavlovljev eksperiment:
Yeah when you call my name
I salivate like a Pavlov dog
Pavlovljev pas najbolji je primer učenja pod nazivom klasično uslovljavanje, gde je pas salinirao na zvuk zvona koji je najavljivao hranu. Paralela stanja zaljubljenosti i opčinjenosti nekim sa klasičnim uslovljavanjem značila bi da je glas voljene osobe stimulus koji najavljuje susret i izaziva kod subjekta visceralne senzacije prijatnosti.
4. “When You Say Nothing At All“- Alison Krauss
Svima je poznato da je za uspešnu komunikaciju neophodno tumačiti neverbalne signale podjednako dobro kao i reči. Pesma Allison Krauss veliča značaj neverbalne komunikacije – dodira, osmeha, pogleda – naročito u bliskim odnosima:
The smile on your face lets me know that you need me
There’s a truth in your eyes sayin’ you’ll never leave me
The touch of your hand says you’ll catch me if ever I fall
You say it best when you say nothing at all
5. “We Do What We’re Told (Milgram’s 37)”- Peter Gabriel
Ova pesma govori o čuvenom eksperimentu u kome je Stanley Milgram, profesor sa Yalea, ubedio subjekte da primenjuju elektroškove na osobe koje pogrešno odgovore na pitanje. Srećom, te osobe su zapravo bile glumci iza paravana, koje su vrištale u odglumljenom bolu a koji je postajao veći kako su subjekti davali snažnije elektroškove. Milgram je želeo da utvrdi da li će ispitanici nastaviti da daju elektroškove kada im se to kaže, iako čuju da izazivaju bol. Skoro svi ispitanici primenili su najviše nivoe šoka iako su čuli da subjekti iza paravana trpe agoniju. Broj 37 odnosi se na broj subjekata koji su primenili maksimalni šok. Peter Gabriel sumirao je rezultate ekperimenta u rečenici “We do what we’re told.” Kada je izvodio pesmu na koncertu, animirao je masu tako da pevaju “We do what we’re told.” Kako pesma nije još bila snimljena i masa na koncertu nije znala značenje, ironično su ponavljali rezultate eksperimenta tako što su radili ono što im Peter Gabriel kaže. Gabriel je pitao Milgrama za dozvolu da koristi snimak njegovog eksperimenta za spot i javne nastupe ali je Milgarm odbio, ne želeći da se njegov rad koristi za zabavu.
6. “Me and the gun“- Tori Amos
Tori Amos je u svojoj pesmi Me and the gun otvoreno progovorila o trenutku kada je bila silovana. Bila je jedna od osnivačica Rape, Abuse & Incest National Network (RAINN), najveće organizacije u Sjedinjenim državama koja se zalaže za zaštitu žrtava seksualnih prestupa. O samom iskustvu je otvoreno govorila. S obzirom na stigmatizujuću prirodu ovih prestupa i činjenicu da većina žrtava podnosi svoju patnju u tišini, a neke čak i nikada ne prijave prestupnika, ovaj čin je hrabar, lekovit i potencijalno katarzičan za ostale žrtve.
“I really do feel as though I was psychologically mutilated that night and that now I’m trying to put the pieces back together again. Through love, not hatred. And through my music. My strength has been to open again, to life, and my victory is the fact that, despite it all, I kept alive my vulnerability”, rekla je Tori u jednom intervjuu, ukazujući na moć da se i tako težak traumatski doživljaj prebrodi, preživi i integriše. Tekst pesme je gotovo himničan:
Yes I wore a silky red thing does that mean that I should spread for You?
i otvara značajna pitanja koja se tiču ženskih prava i odnosa društva prema ženskom telu. Ova pesma je nemerljivo značajna na više načina za sve žrtve seksualnog zlostavljanja.
7. “Luka“- Suzanne Vega
Ova pesma govori o još jednom od najtežih oblika zlostavljanja, nasilju roditelja nad decom. Jedna je od prvih koje su se bavile temom zlostavljanja dece i nasilja u porodici. Vesela i ‘’hitična’’ muzika ove pesme je metaforičko poricanje, istovremeno lepa i okrutna, i upotrebom melodije ukazuje i na to koliko je žrtava nasilja u porodici spremno da u svakom trenutku porekne svoje iskustvo. Tekst je takođe indikativan:
If You hear something late at night
Some kind of trouble, some kind of fight
Just don’t ask me what it was
Ili
Yes I think I’m ok, I walked into the door again
Well if You ask that’s what I’ll say
And it’s not your business anyway
I guess I’d like to be alone, with nothing broken nothing thrown
Just don’t ask me how I am…
8. “Blame it on the rain“- Milli Vanilli
Ova pesma govori o čoveku sa eksternim lokusom kontrole. Eskterni lokus kontrole, nasuprot internom, predstavlja tendenciju da se uzroci dešavanja, naročito loših, pripisuju spoljašnjim uzrocima umesto da se za njih preuzima lična odgovornost.
Gotta blame it on something
Gotta blame it on something
Blame it on the rain (rain)
Blame it on the stars (stars)
Whatever you do don’t put the blame on you
Blame it on the rain yeah yeah
You can blame it on the rain
9. “It’s not easy being green“- Kermit the Frog
Fraza “It’s not easy being green“, koja je je preko ove pesme postala toliko popularna da se u popularnoj kulturi povezuje sa melanholijom. U pesmi, žabac Kermit lamentira nad svojom zelenom bojom. Pesma se odnosi na problem sa identitetom, kao i nemogućnošću individualizacije, kao i rasnom diskriminacijom. Na kraju pesme, Kermit se priseća pozitivnih asocijacija vezanih za zelenu boju, prihvativši i prigrlivši svoju zelenu boju (“It’s beautiful! And it’s what I want to be…”). Istraživanje Sesame Workshop pokazalo je da mnoga predškolska deca nisu uopšte shvatila da je Kermit na kraju bio srećan što je zelen. Ostale delove koji su se ticali rasnih razlika deca su bolje razumela.
10. “Oedipus Rex” – Tom Lehrer
Tekst pesme na sličan način kao Ballad of Sigmund Freud otvoreno popularizuje jedan interesantan psihološki fenomen – Edipov kompleks, na kojem je manje-više zasnovana čitava Frojdova psihoanalitička teorija.
Or you may find yourself with a quite complex complex,
And you may end up like Oedipus.
I’d rather marry a duck-billed platypus,
Than end up like old Oedipus Rex.
The out-patients are out in force tonight, I see.
Autor: Marica Stijepović
